همشهری آنلاین: مستند سینمایی «قویدل» با موضوع پرونده خون‌های آلوده در دهه 60به کارگردانی علی‌فراهانی‌صدر و تهیه‌کنندگی سعید الهی در دومین روز از جشنواره سینماحقیقت در حالی اکران شد که توانست بیشترین مخاطب را از آن خود کند؛ مستندی که به‌گفته کارگردانش، سوژه‌اش در زمان اوایل شیوع کرونا در ایران به ذهن وی رسید و بعد از پژوهش‌های فراوان به شخصی به نام احمد قویدل رسیدند و بعدها توانستند این مستند را بسازند؛ مستندی که به نقش مهم حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان در پیگیری پرونده خون‌های آلوده اشاره دارد.
شیوع کرونا ، جرقه‌ای برای تولید
علی‌فراهانی‌صدر، کارگردان مستند «قویدل» به همشهری می‌گوید: اوایل شیوع کرونا در ایران بود که همه‌جا اخبار ضدونقیضی می‌شنیدیم. اینها سبب شد به یاد داروها و خون‌های آلوده‌ای که در دهه60 وارد ایران شد، بیفتم و تصمیم گرفتم روی این پرونده کارکنم.
آن زمان با آرش خلیلی صحبت کردم و او کار پژوهش را شروع کرد. در میانه کار با نام «احمد قویدل» مواجه شدم که این نام بارها در پروسه پژوهش دیده می‌شد. در نهایت تصمیم گرفتیم که با او ارتباط بگیریم. چند جلسه برگزار شد و طی این جلسات، وی پرونده را به شکل کامل تعریف کرد.
کنش آدم‌ها در مقابله با بحران
کارگردان مستند «قویدل» در ادامه با عنوان این مطلب که تصمیم گرفتیم وارد زندگی شخصی قویدل شویم، یادآور می‌شود: وقتی اتفاقی در یک برهه زمانی می‌افتد، بحرانی که ایجاد می‌شود، می‌آید و می‌رود و این آدم‌ها هستند که در این بحران‌ها مهم می‌شوند. کنش و واکنش انسان‌ها در مواجهه با بحران مهم می‌شود. در این داستان احمد قویدل برایمان جذاب شد. همان موقع نوشتن داستان وی را شروع کردیم. فراهانی همچنین ادامه داد: ابتدا احمد قویدل یک گفتار طولانی با نویسنده و پژوهشگرمان داشت و بعد از این گفت‌وگوها زمانی را برای صحت‌سنجی کار گذاشتیم و متوجه شدیم تمام ریز اطلاعات و صحبت‌هایی که شده صحت دارد و پروسه تولید را شروع کردیم.
مسئله تهیه‌کنندگی در مستند پیچیده است
علی‌فراهانی‌صدر درباره حضور تهیه‌کنندگان در این نوع مستندها می‌گوید: برای یافتن یک تهیه‌کننده خیلی سختی کشیدیم. یک‌وسال نیم طول کشید تا بتوانیم یک تهیه‌کننده پیدا کنیم. خوشبختانه آقای سعید الهی پذیرفت؛ قبل‌تر سر یک پروژه با الهی آشنا شده بودیم. وقتی که پذیرفت با مرکز گسترش وارد مذاکره شد و کار را کلید زدیم.این مستندساز در پاسخ به این سؤال که پرداختن به اینگونه موضوعات در مراحل تولید سخت می‌شود،شما چقدر توانسته‌اید از عهده مشکلات بربیایید؟ توضیح می‌دهد: پیدا کردن تهیه‌کننده برایمان خیلی سخت بود. وقتی با تهیه‌کنندگان وارد مذاکره می‌شدیم با شنیدن موضوع، تهیه‌کنندگی پروژه را قبول نمی‌کردند و عنوان می‌شد چرا باید این نوع پرونده‌ها را زنده کنیم؟ اما سعید الهی کار را پذیرفت. تجربه همکاری‌ای که داشتیم خیلی خوب بود. راستش، اوضاع تهیه‌کنندگی در صنف ما خیلی پیچیده است، اما آقای الهی کار را پذیرفت و پای کار ایستاد. به‌نظرم او یک تهیه‌کننده واقعی است. در طول تولید می‌دانست کجا ورود کند و کجا دست ما را باز نگه دارد. همین تهیه‌کنندگی حرفه‌ای ایشان باعث شد که کار را پیش ببریم و حتی با ممیزی هم مواجه نشدیم.
دشواری‌های ساخت مستند
از دیگر موضوعاتی که کارگردان «قویدل» به آن اشاره می‌کند، نوع مستندسازی است که در سال‌های اخیر صورت گرفته؛ مستندهایی که سعی می‌کنند زمان حال را درنظر بگیرند و رجوع به گذشته برای سازندگان سخت به‌نظر می‌رسد.
علی‌فراهانی‌صدر می‌گوید: به‌نظرم میان مستندسازی ژورنالیستی و مستندسازی سینمایی تفاوت وجود دارد. به‌طور حتم نمی‌خواهم ارزش مستندسازی ژورنالیستی را زیر سؤال ببرم، اما کسی که مستند-فیلم می‌سازد باید از این مدل کار فاصله بگیرد.
موضوع مستندسازی باید دغدغه خود مستندساز باشد. هرقدر تلاش کنیم که موضوع دغدغه‌مان باشد کار خیلی بهتر می‌شود. معمولا مستندسازان دست روی سوژه‌هایی می‌گذارند که در زمان حال در جریان هستند و می‌توانند با دوربین خود موضوع را دنبال کنند یا موضوع مربوط به گذشته است و آرشیوهای زیادی از آن وجود دارد. ما در پرونده خون‌های آلوده با موضوعی مواجه بودیم که در گذشته اتفاق افتاده بود و آرشیو زیادی در دسترس نبود.
