همشهری- زهرا رفیعی: حفظ امنیت غذایی در عین حال به مسئله اصلی دولتها تبدیل شده است این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، تامین امنیت غذایی بدون حفظ خاک، آب و هوا در دراز مدت امکانپذیر نیست.
روز جهانی غذا به دلیل حیاتی بودن آن برای بقا بسیار مهم است. حدود ۷۰۰ میلیون نفر در دنیا دسترسی به غذا ندارند و ۳.۱ میلیارد نفر سوءتغذیه دارند. یکی از مولفههای دستیابی به غذای ایمن و سالم برخورداری از آب کافی و سالم است که این روزها به دلیل تغییرات اقلیمی و کمبارشی دسترسی به آن بسیار محدود شده است و برای استفاده بهینه از آن «مدیریت یکپارچه آب» اهمیت زیادی دارد.
امنیت غذایی به دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوار عمر به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال گفته میشود و درآمد خانوار از عوامل مهم در تأمین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی است.
مدیریت یکپارچه آب
سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور : هدف از مدیریت یکپارچه آب این است که مدیریت تمام منابع آبی بهصورت یکپارچه تحت کنترل باشد. به غیر از منابع بارشی و سطحی، منابع آبهای زیرزمینی نیز از اهمیت بالایی برخوردارهستند. نقش سازمان هواشناسی در مدیریت یکپارچه آب ارایه گزارش مقادیر بارش از ایستگاههای این سازمان و ایستگاههای وزارت نیروست. این دو مرکز همکاریهایی دارند و باید اطلاعات تمام ایستگاهها روی یک شبکه جامع قرار گیرد و اطلاعات ما درباره بارش در دسترس وزارت نیرو نیز باشد. در برخی مواقع اطلاعات دو مرکز با یکدیگر تفاوت دارد چراکه موقعیت ایستگاهها با یکدیگر فرق دارند. عمده ایستگاههای وزارت نیرو در بالادست قرار دارند تا بتوانند میزان بارشی که وارد رودخانهها میشوند را اندازهگیری کنند این در حالیست که ایستگاههای سازمان هواشناسی در پاییندست و مراکز جمعیتی قرار دارند بنابراین میزان بارندگیهای ثبت شده در ایستگاههای این دو نهاد متفاوت است بنابراین ضرورت تجمیع این اطلاعات احساس میشود.
حفاظت از خاک برای امنیت غذایی
کامبیز بازرگان، رییس انجمن علوم خاک ایران: در کنار محدودیت شدید منابع آب کشور که بهطور روشن بخش کشاورزی کشور را متأثر نموده است، وضعیت منابع خاک حاصلخیز نیز بحرانی بوده و در شرایط خطرناک قرار دارد. با توجه به مستندات موجود داخلی و بین المللی، اراضی قابل کشت ایران حداکثر ۱۸.۵ میلیون هکتار است که از این مقدار، با توجه به محدودیتهای موجود، سالانه بین ١٥-١٤ میلیون هکتار زیر کشت انواع محصولات میرود. این یعنی غذای جمعیت در حال رشد کشور از اراضی محدود با وسعت کمتر از ١٠ درصد مساحت کشور تولید میشود. بدین ترتیب سرانه اراضی قابل کشت در ایران ۰.۱۸ هکتار است در حالیکه میانگین سرانه زمین کشاورزی در دنیا ۰.۲ هکتار است. شواهد نشان میدهد با توجه محدودیتهای مستقیم کیفیت منابع خاک و محدودیتهای غیر مستقیم مانند شرایط آب و اقلیم، توسعه افقی اراضی قابل کشت کشور تقریباً امکانپذیر نیست. معنی و مفهوم این عبارت این است که کشور ما برای تولید حداکثری و البته پایدار محصولات غذائی مورد نیاز آحاد جامعه، باید از منابع خاک حاصلخیز محدود خود حفاظت نموده و از این منبع با مدیریت صحیح بر مبنای ظرفیتهای بوم شناختی بهرهبرداری کند. لذا لازم است در راستای ارتقاء بهرهوری منابع خاک، با توجه به شاخصهای پایداری، تولید به ازاء واحد سطح اراضی تحت کشت را به ویژه با تمرکز بر محصولات راهبردی، تا سطح ظرفیت اراضی افزایش داد. از سوی دیگر، موضوع بسیار ضروری اینکه باید با حفاظت کمی و کیفی منابع خاک کشاورزی، اجازه نداد حتی یک متر مربع از این ظرفیت محدود خاک حاصلخیز کشور به هیچ وجه و با هیچ توجیهی از چرخه تولید خارج شود.
مدیریت نان
امروز مدیریت نان یکی از چالشهای کشور است چرا که دور ریز نان بالا است. برخی کارشناسان یارانهای بودن نان را دلیل این معضل میدانند ولی برای سیاستگذار دسترسی قشر آسیبپذیر به نان با قیمت پایین اهمیت دارد. اضافه نان اگر سر از مراکز دفن زباله درنیاورد به مصرف دام میرسد. علاوه بر نان، حدود ۳۰ درصد مواد غذایی دور ریخته میشود. به نظر میرسد با ارتقای سطح آگاهی جامعه میتوان این معضل را به حداقل رساند. دور ریز نان زمانی در تخریب محیط زیست خود را نشان میدهد که بدانیم برای تولید هر کیلو گندم حداقل ۱۷۰۰ لیتر آب مصرف میشود.