نظرسنجی ها در کشورهای توسعه یافته به سیاستمداران کمک می کنند تا نیازها و مطالبات رای دهندگان را شناسایی و برنامه ها و وعده های خودرا مطابق با آنها تنظیم نمایند. اما آیا در کشورهایی مانند ایران هم چنین درکی از انجام نظرسنجی ها وجود دارد؟ چه تفاوتی میان مراکز نظرسنجی ایران و امریکا وجود دارد؟ گزارش خبرآنلاین را بخوانید.
رسول سلیمی: نظرسنجی ها به سیاستمداران کمک می کند تا بفهمند مردم چه می خواهند و مردم بفهمند چه کسی در کارزارهای انتخاباتی محبوب است. در آستانه هر انتخابات، کارشناسان سیاسی و حامیان آنها به نظرسنجی ها مراجعه می کنند تا ببینند نتایج چگونه ممکن است به موفقیت آنها بینجامد. با این حال، کاربرد اصلی نظرسنجی ها قبل از انتخابات است، جایی که سیاستمداران از نظرسنجی ها به عنوان ابزاری برای اطلاع رسانی کمپین های خود و ایجاد پیام استفاده می کنند.
در چنین چهارچوبی، نظرسنجی ها به عنوان یک صنعت جوامع آزاد شناخته می شود. نظرسنجی ها در این جوامع، گواهی بر توانایی سازمان های خارج از دولت برای جمع آوری و انتشار اطلاعات در مورد دیدگاه های شهروندان در مورد مسائل مهم است.
در کشورهایی که مراکز نظرسنجی قوی و مستقل ندارند، سیاستمداران به سادگی می توانند خواسته های خود را به عنوان نیاز شهروندان به خودشان تحمیل کنند. آنها می توانند نیاز کاذب درست کنند یا از ایده ها و آرمان های آنها برای تامین منافع مالی یا سیاسی خود سوء استفاده کنند. در چنین جوامعی به دلیل اعتماد توده ها به هیات حاکمه نخبه، می توان به سادگی توده ها را با برانگیختن میل آنها برای رسیدن به آرمان ها فریب داد. به همین دلیل است که مراکز نظرسنجی غیردولتی می توانند به مثابه نهادی مستقل از قدرت، به بیان واقعیت ها با متودهای علمی بپردازند و در برابر فریب افکارعمومی از سوی مراکز قدرت رسمی وابسته به دولت جلوگیری کنند.
از این رو اگرچه نظرسنجی ها ممکن است در انتخاب یک برنده ضعیف باشند، اما در کمک به روزنامه نگاران و رای دهندگان به نامزدها، عملکرد صحیحی دارند تا درک کنند که چه مسائلی مهم هستند و چرا مهم هستند. برای مثال در سال ۲۰۱۶، مراکز نظرسنجی در امریکا با پرسیدن سوالاتی که نگرش های مهاجرتی را اندازه گیری می کرد، توضیح دادند که چگونه ترامپ توانست با تمرکز بر وعده اخراج مهاجران غیرقانونی، پایگاه حزب جمهوری خواه را در انتخابات ۲۰۱۶ به دست آورد. در مقابل نیز در انتخابات میان دوره ای ۲۰۲۲، نظرسنجی ها نشان دادند چگونه تصمیم دیوان عالی در مورد لغو سقط جنین برای مردم اهمیت داشته و شعار دموکرات ها برای محافظت از حق سقط جنین، چشم انداز سیاسی انتخابات را تغییر داد و رای دهندگان دموکرات را بسیج کرد.
این در حالی است که پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶، برخی از ناظران سیاسی این سوال را مطرح کردند که آیا نظرسنجی در ایالات متحده هنوز وظیفه تولید اطلاعات دقیق را بر عهده دارد یا دچار خطا شده است؟ این خطا در پراهمیت ترین مورد، آنجا خودش را نشان داد که در سال ۲۰۱۶ دموکرات ها از ترامپ، شکست خوردند و نظرسنجی نتوانست شکست دموکرات ها را پیشبینی کند.
پژوهشگران معتقدند نظرسنجی ها می توانند در اطلاع رسانی به سیاستمداران برای فهم دیدگاه گروه های خاص مردم، مفید باشند. یکی دیگر از مزیت های نظرسنجی ها آن است که هزینه نظرسنجی یک نمونه بزرگ را در برابر کاهش خطای نمونه گیری، متعادل می کند.
یکی از راه های کمک به جلوگیری از تکرار شک و تردید و خطا در نظرسنجی هایی که پس از انتخابات ریاست جمهوری انتخابات پیشین ریاست جمهوری در امریکا انجام شد، کاهش شکاف بین ادراک و واقعیت در روش شناسی اجرای نظرسنجی بود. سازمان های مختلف نظرسنجی در امریکا، به روش های کاملا متفاوت نظرسنجی می کنند. در حال حاضر، سی ان ان و فاکس نیوز نظرسنجی ها را از طریق تلفن و با استفاده از مصاحبه کنندگان برخط انجام می دهند، CBS News و Politico نظرسنجی های خود را به صورت آنلاین با استفاده از پنل های منتخب انجام می دهند که به روش نمونه گیری انتخابی نزدیک است و مرکز تحقیقات Associated Press و Pew نظرسنجی ها را به صورت آنلاین با کاربرد سری های زمانی و مکانی مصاحبه شونده ها و با کمک مصاحبه کننده ای که قبلا استخدام کردند انجام می دهند. حتی یک گروه چهارم از نظرسنجی ها وجود دارد که نظرسنجی تلفنی را با نمونه های انتخاب شده آنلاین در شبکه های اجتماعی ترکیب می کنند. هر کدام از این رویکردهای مختلف، پیامدهایی برای کیفیت داده ها و همچنین دقت در انتخابات دارد.
شواهدی نیز وجود دارد که وقتی به مردم گفته می شود که یک نامزد به احتمال زیاد برنده می شود، برخی از مردم ممکن است کمتر رای دهند یا ممکن است حامیان آن نامزد از رای دادن منصرف شود. این ترفند در انتخابات ۱۴۰۳ ایران برای منصرف کردن حامیان مسعود پزشکیان در دور دوم انتخابات به کار برده شد و پیش از آن در امریکا نیز در انتخابات ۲۰۱۶ از سوی حامیان ترامپ علیه کمپین هیلاری کلینتون به کار برده شد. در امریکا به کارگیری چنین ترفندی به شکست هیلاری کلینتون انجامید. چه آنکه هدف از نظرسنجی انتخاباتی در ایران، پیش از آنکه مطالبات و نیازهای رای دهندگان را هدف قرار دهد، به دنبال کشف میزان مشارکت مردم در انتخابات است. متغیری که اساسا در جوامع توسعه یافته ای مانند امریکا به عنوان هدف یک نظرسنجی انتخاباتی، معنادار نیست.
در همین حال، پس از انتخابات ۲۰۱۶، بسیاری تعجب کردند که آیا پیش بینی های فراگیر همه چیز را تضمین می کند یا نه؟ در حالی که در نظرسنجی ها پیروزی کلینتون در دو مدل مختلف با احتمال پیروزی ۹۹٪ نشان داده شده بود، برخی از رای دهندگان بالقوه را به این نتیجه رساند که رقابت کلینتون و ترامپ به نفع آنها به پایان رسیده است و رای دادن آنها تفاوتی در نتایج ایجاد نخواهد کرد. اما ماجرا فراتر از آن بود و اثر انتشار نظرسنجی ها در روزهای منتهی به روز اخذ رای حضوری، به عنوان یکی از دلایل شکست هیلاری کلینتون ارزیابی شد.
این رفتار رای دهندگان در حال حاضر از یک منطق علمی تبعیت می کند. در حال حاضر تحقیقات علمی برای حمایت از این منطق وجود دارد. یک تیم از محققان در امریکا، شواهد تجربی را یافتند که وقتی مردم اعتماد به نفس بالایی دارند که یک نامزد برنده خواهد شد، احتمال رای دادن آنها کمتر است. این تحقیقات کمک می کند تا توضیح دهد که چرا برخی از تحلیلگران نظرسنجی ها می گویند انتخابات باید با استفاده از برآوردهای نظرسنجی سنتی و در نظر گرفتن حاشیه خطا به جای احتمالات احتمالی پوشش داده شود.
از آنجا که نتایج نظرسنجی در مورد اهداف رای گیری اغلب منتشر می شود، اطلاعاتی که ارائه می شود می تواند بر درک رای دهندگان از احتمال پیروزی احزاب مختلف در انتخابات یا شانس عضویت در یک دولت ائتلافی تأثیر بگذارد. این می تواند بر نحوه رای دادن افراد در صندوق های رأی تأثیر بگذارد. وقتی مردم به حزبی که فکر می کنند برنده می شود رای می دهند، از آن به عنوان "اثر بند واگن" (Bandwagon effect)یاد می شود.
از دیدگاه روانشناسی، اثر بَندواگن شکلی از انطباق اجتماعی به شمار می‌آید. سازگاری یا انطباق، انگیزه‌ای قوی از رفتار انسان است و سالومون اَش این قضیه را به‌صورت یک آزمایش به نمایش گذاشته است. در این آزمایش و بنابر یک مطالعه ادراکی از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا طول دوخط عمودی را با هم مطابقت دهند.
از طرف دیگر، رای دهندگان ممکن است احزاب را مثبت تر ارزیابی کنند و اگر شانس آنها برای پیروزی خوب به نظر برسد یا اگر شانس آنها کم باشد، احزاب را منفی تر ارزیابی کنند. این رفتار مردم را می توان در قالب نظریه "اثر بومرنگ" Boomerang Effect)) تحلیل کرد. پنج عنصر یا رکن در فرایند ارتباطات قابل تمییز است: فرستنده، گیرنده، پیام (محتوا)، وسیله ارتباطی، و اثر ارتباط. در اندیشه‌های جدید، فرستنده پیام را تنها عنصر تأثیربخش در گردونه‌ی ارتباط نمی‌دانند؛ بلکه بر این اعتقادند که دیگر ارکان ارتباط (گیرنده، وسیله و ارتباط)، خود دارای تأثیری ویژه‌اند. گیرنده پیام، به‌صور گوناگونی امکان می‌یابد که بر فرستنده تأثیر بگذارد و این تأثیر بازگشتی را می‌توان عمل وارونه یا بومرنگ یا انگ نامید.
نظرسنجی ها به عنوان یک مکانیسم بازخورد عمل می کنند که می تواند بر انتخاب های سیاسی افراد تأثیر بگذارد، در حالی که نزدیک به انتخابات، مکانیسم بازخورد در مورد نحوه پیش رفتن مبارزات انتخاباتی است.اما این اثر می تواند رفتار رای دهندگان را تغییر دهد. اما چه روش هایی به جز نظرسنجی ها می تواند به ما در تحلیل رفتار رای دهندگان کمک کند؟
ما در دنیایی زندگی می کنیم که تصمیمات انسان ها از سوی داده ها هدایت می شود - از اینترنت اشیا، جریان کلیک در گوگل و سایر مرورگرها، و در نهایت نظرسنجی ها. در این میان دولت ها، دانشگاهیان، بنیادها و شرکت های انتفاعی به طور جامع و سازنده برای به دست آوردن داده های مربوط به جرایم، واکسن، بیکاری، سلامت و احساسات مصرف کننده به نظرسنجی ها متکی هستند.
اما باید به این نکته توجه کرد که نظرسنجی هایی که در اوایل مبارزات انتخاباتی انجام می شود، تفاوت های محسوسی با نظرسنجی های نهایی دارد. حتی نظرسنجی هایی که چند روز قبل از انتخابات انجام شده است، نمی تواند حرکت در هفته آخر را جبران کند و توانایی محدودی برای نگاه کردن به ذهن افراد مردد دارد که اغلب به دنبال تغییر نتایج هستند. بر اساس تحلیلگران معتقدند نظرسنجی های امروز در مورد بایدن در مقابل ترامپ اشتباه نیست، به خودی خود، آنها فقط به ما می گویند که رای دهندگان امروز چه احساسی دارند. از حالا تا روز انتخابات اتفاقات زیادی ممکن است رخ دهد.
۳۱۱۲۱۳
