احمد میر خدایی: تکمیل راه‌آهن۲۰۳ کیلومتری میانه - بستان‌آباد- خاوران از سال‌های دور یکی از طرح‌های ریلی مهم کشور بوده که در سال‌های گذشته ۱۵۹کیلومتر از آن احداث شده و ۴۴کیلومتر آن به‌واسطه کمبود اعتبارات، نیمه‌تمام مانده بود؛ اما دولت سیزدهم با تخصیص ۳هزار میلیارد تومان از اعتبارات دور اول سفر استانی آذربایجان شرقی به این پروژه، زمینه را برای تکمیل و بهره‌برداری آن فراهم آورد تا ضمن تکمیل حلقه مفقوده ریلی در شمال غربی کشور و برآورده کردن مطالبه قدیمی مردمان این خطه، امکان بهره‌برداری‌های اقتصادی از ترانزیت بین‌المللی ریلی در این ناحیه نیز میسر شود.
۴۴کیلومتر ارزشمند
راه‌آهن بستان‌آباد - خاوران که آخر هفته گذشته با حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید، فقط ۴۴کیلومتر طول دارد؛ اما اثرات و ثمرات همین مسیر کوتاه، فراوان است.
نکته اول اینکه در همین مسیر کوتاه، بزرگ‌ترین تونل ۲خطه ریلی کشور به طول ۳کیلومتر و بزرگ‌ترین پل قوسی ۲خطه ریلی کشور به طول یک کیلومتر با ۲۰دهانه ۵۰متری و با ارتفاع ۴۰متری ستون‌ها، احداث شده است.
نکته دوم ، با تکمیل این قطعه ۴۴کیلومتری، طول مسیر اتصال ریلی شمال غرب به مرکز کشور ۱۱۴کیلومتر کاهش پیدا کرده و سفر ریلی تبریز – تهران که پیش از این ۱۲ساعت به طول می‌انجامید، ۴ساعت کوتاه می‌شود.
اهمیت این مسئله ازآن‌روی است که زمان سفر جاده‌ای در مسیر تبریز - تهران ۸ساعت است و تاکنون به‌واسطه ترجیح سفر جاده‌ای به ریلی، عملاً سهم حمل‌ونقل ریلی در این ناحیه پایین مانده بود؛ اما اکنون به‌واسطه کاهش زمان سفر ریلی و جذاب شدن آن، هم کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و مصرف سوخت و هم ارتقای شاخص‌های حمل‌ونقل ریلی در منطقه امکان‌پذیر خواهد شد.
بده‌بستان اقتصادی
نکته با اهمیت دیگر در راه‌آهن بستان‌آباد – خاوران، هزینه ۳هزار میلیارد تومانی برای تکمیل آن است که در مقایسه با سایر پروژه‌های زیرساختی کشور رقم چندان بزرگی نیست؛ اما با همین هزینه‌کرد نه‌چندان زیاد، صرف‌نظر از مزایای زیست‌محیطی این مسیر ریلی، زمینه برای کسب درآمد سالانه ۳.۲هزار میلیارد تومان از این پروژه از طرق مختلف ترانزیت، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش سوانح و... فراهم آمده است. علاوه بر این، افزایش ظرفیت‌های ترانزیتی معادل ۷میلیون تن بار و ۲میلیون نفر مسافر در سال نیز از دیگر مزیت‌های این پروژه ریلی است که بهره‌برداری از آنها می‌تواند ثمرات اقتصادی قابل‌توجهی برای کشور داشته باشد.
پروژه اولین‌ها
طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، پروژه ریلی بستان‌آباد - خاوران از نظر شیوه اجرایی با تأکید بر کیفی بودن روش‌ها و همچنین از نظر توجه به حمل‌ونقل ترکیبی، سهولت دسترسی و کاهش زمان سفر یکی از طرح‌های ریلی مهم کشور محسوب می‌شود. فارغ از اهمیت این مسیر ریلی، این پروژه در بسیاری از حوزه‌ها توانسته است عنوان «اولین» را به‌خود اختصاص دهد.
خط آهن بستان‌آباد- خاوران نخستین مسیر ریلی کشور است که از ابتدا ۲خطه طراحی و اجرا شده است. استفاده از قالب لغزنده در عرشه پل‌های بزرگ از دیگر اقدامات ویژه این مسیر ریلی است.
استفاده از ابزار دقیق برای پایش رفتار زمین‌شناسی حین حفاری تونل‌ها که ضمن افزایش دقت در اجرا، ایمنی کار را نیز افزایش می‌دهد، موجب شده است هیچ حادثه‌ای برای کارگران حین اجرا روی ندهد.
بهره‌مندی از توان و تخصص مهندسان ایرانی با استفاده از تولیدات داخلی در راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران از ویژگی‌های این طرح است.
برای نخستین بار تمامی ادوات زیرسازی و روسازی استفاده شده در این مسیر ریلی ازجمله بالشتک‌های بزرگ مقیاس، تولید داخل است که موجب کاهش ۶۰درصد از هزینه‌ها در این بخش نسبت به گذشته شده است. همچنین تمامی ورق‌های خاص به‌کار رفته در عرشه پل‌های مسیر نیز تولید داخل و ساخت کارخانه اکسین اهواز است که پیش‌ازاین تماماً وارداتی بوده است.
تمامی ریل به‌کار رفته در این مسیر و تراورس‌ها تولید داخل است به‌نحوی‌که می‌توان گفت این پروژه موجب شکستن سدهای بسیاری برای رسیدن به‌خودکفایی در ساخت خطوط ریلی کشور است.
برای نخستین بار در کشور، طراحی مسیر و نوع اجرای تونل‌ها و گالری‌ها به‌نحوی است که امکان برقی شدن مسیر وجود دارد.
برای نخستین بار حین احداث پروژه ریلی، پیش‌بینی، جانمایی و امکان احداث ایستگاه مشترک در خاوران با قطار درون‌شهری مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شده است.
