اوکراین؛ میدان جنگ سرد نوین غرب و شرق

به گزارش خبرگزاری مهر، خبرگزاری روسی اسپوتنیک در مطلبی به تحلیل این موضوع پرداخت که شرایط کنونی جهان به واسطه تقابل غرب با روسیه دوران خطرناک تری را نسبت به زمان جنگ سرد تجربه می کند.

ایلیا سوکانوف، نویسنده این مطلب تحلیل خود را با برشی تاریخی از پایان جنگ جهانی دوم آغاز می کند و به سخنرانی مهم «وینستون چرچیل» نخست وزیر وقت انگلیس در پنجم مارس ۱۹۴۶ می پردازد. بسیاری از محققان غربی، این سخنرانی چرچیل را به عنوان نقطه‌ی عبور تاریخی نشان‌دهنده آغاز جنگ سرد می‌دانند.

در چهار دهه بعدی، غرب و شرق از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی با تسلیحات نظامی که بعدها کلاهک هسته ای هم به آن افزوده شد، به هم می نگریستند. در اواخر دهه ۱۹۸۰ و دهه ۱۹۹۰ تنش های میان بلوک غرب و شرق به طرز چشمگیری کمتر شد.

به باور نویسنده این مطلب این موضوع به رویکرد «میخائیل گورباچف» و «بوریس یلتسین» سران وقت شوروی و روسیه بود که گام هایی را در مسیر کاهش تنش و اعتمادسازی و نیز پایان دادن به جنگ سرد در پیش گرفتند؛ گام‌هایی که در مواردی به بهای غرور روسیه و منافع استراتژیک امنیتی این کشور تمام شد.

سران وقت شوروی و روسیه با در پیش گرفتن این اقدامات، انتظار داشتند تا غرب نیز ذهنیت جنگ سرد را کنار گذاشته و همانطور که شورووی در زمستان سال ۱۹۹۱ پیمان ورشو را منحل کرد، به سوی انحلال ناتو برود.

نویسنده این تحلیل یادآور می شود که با این حال بلوک غرب نه تنها تمایلی به اقدامات اعتمادساز در برابر روسیه نداشت، بلکه برعکس در تلاش های چند دهه ای خود، گسترش ناتو به سوی مرزهای روسیه را در دستور کار قرار داد. در همان زمانی که ناتو در اندیشه گسترش جغرافیای خود تا نزدیکی مرزهای روسیه را عملی می کرد، روسیه نظر به رویکرد ضد تقابلی خود بارها و بارها امکان پیوستن به ناتو را مطرح کرد، بی آنکه پاسخی از سوی غرب دریافت کند.

سوکانوف سال ۲۰۱۴ را نقطه عطفی در روابط روسیه و غرب می داند و می نویسد در آن سال غرب اهتمام خاصی را صرف جذب تمامی اعضای سابق پیمان ورشو، سه جمهوری پس از فروپاشی شوروی و چند کشور حوضه بالکان کرد و در این میان نگاه ویژه غرب به اوکراین، یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی و تجاری مسکو و کشوری که روسیه قرن ها با شراکت داشته، معطوف کرد.

تاریخ مشترک روسیه و اوکراین و دیگر پیوندهای زبانی و فرهنگی میان دو کشور، به مثابه جرقه‌ای در بحران کنونی میان دو کشور عمل کرد.

اوکراین؛ میدان جنگ سرد نوین غرب و شرق

به باور تحلیلگران غربی جنگی که این روزها در خاک اوکراین و میان مسکو و کی‌یف کنونی در جریان است و سران روسیه از جمله «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور این کشور آن را جنگ نیابتی غرب علیه روسیه می دانند، جنگ سرد جدید میان بلوک شرق و غرب است.

سوکانوف در این بخش از تحلیل خود از صحبت های «اوگنی بوژینسکی» ژنرال بازنشسته ارتش روسیه کمک می‌گیرد، آنجا که می‌گوید می‌توان گفت که این دومین تکرار جنگ سرد است، اگرچه ماهیت این دو جنگ کاملاً متفاوت است.

این ژنرال بازنشسته روسی معتقد است که شرایط کنونی به مراتب بدتر از دوران جنگ سرد است، یعنی در دهه‌های ۱۹۶۰، ۱۹۷۰ و تا اواسط دهه ۱۹۸۰ است. در آن زمان یک ایدئولوژی، یک اردوگاه سوسیالیستی و غرب آزاد دموکراتیک وجود داشت.

بوژینسکی متذکر می شود در دوران جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی اردوگاه سوسیالیستی خود، متحدان، پیمان ورشو و حوزه نفوذ خود را داشت. در آن دوران تلاش غرب بر مداخله در امور شوروی بود، تلاش‌هایی که در مجموع بی‌نتیجه بود. در آن برهه زمانی تجارت عادی، در چارچوب در جریان بود، هرچند محدودیت هایی در زمینه صادرات فناوری مطرح بود با این حال خبری از بسته های تحریمی علیه روس ها نبود، به همین علت این ژنرال روسی معتقد است که بحران این روزهای اوکراین، ایدئولوژیک نیست.

جنگ اوکراین؛ نبرد موجودیتی آمریکا و روسیه

به گفته ژنرال بازنشسته روس، جنگ امروز یک مبارزه موجودیتی است، که در آن آمریکا برای رهبری خود، برای موقعیت خود در جهان می جنگد، در حالی که در آن سوی میدان روسیه درگیر مبارزه با غرب بر سر خطوط قرمز خود است.

نویسنده مطلب می نویسد که آمریکایی‌ها بسیار به تعبیر رهبری آمریکا علاقه دارند و به هر طریق ممکن به سعی در تاکید بر آن دارند. این همان موضوعی است که رئیس جمهور روسیه در سال ۲۰۰۷، صریحاً اعلام کرد که روسیه با دنیای یک ارباب و یک هژمون مخالف است و هرگز با آن همراهی نخواهد کرد.

سوکانوف به نقل از این ژنرال بازنشسته ارتش روسیه یادآور می شود که آمریکا طراح و سازماندهنده تمامی انقلاب های رنگی در گرجستان و اوکراین بوده است و این دقیقاً همان چیزی است که روسیه به شدت با مخالفت کرده است.

بوژینسکی تاکید می‌کند که اوکراین به نوعی خط قرمز روسیه محسوب می شود، در اصل و از نظر ذهنی برای روسیه، اوکراین یک خط قرمز است. این ایده که قرار است به متحد وفادار غرب تبدیل شود و از روسیه فاصله بگیرد، برای روس ها غیرقابل قبول است.

به گفته این نظامی کهنه کار روس، یکی از دلایل اصلی بحران کنونی در اوکراین، به ذهنیت غالب سیاستگذاران آمریکایی برمی گردد مبنی بر عدم تمایل آنها به دادن امتیاز و در عین حال امتناع از به رسمیت شناختن منافع طرف مقابل.

این نظامی روس که زمانی نقش مذاکره‌کننده با طرف آمریکایی را برعهده داشته، به واسطه تجربه خود یادآور می شود به طور کلی توضیح دادن امور برای آمریکایی ها بسیار دشوار است. با توجه به تجربه دهه‌ها مذاکره با آمریکایی‌ها آنها چندان تمایلی به پذیرش هرگونه اقدامی که ممکن است موقعیت رهبری آنها را تضعیف کند، ندارند. زمانی «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه سابق آمریکا این واقعیت را به صراحت عنوان کرد و گفت که تمام اهتمام آمریکا بر این است تا جلوی احیای اتحاد جماهیر شوروی را بگیرد.

این ژنرال سابق روس سفر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا را نمونه دیگری برای اثبات این رویکرد آمریکا می داند، آنجا که بلینکن به آسیای مرکزی رفت تا به این کشورها توضیح دهد که آنها نباید با روسیه دوست شوند و باید دوست آمریکا باشند. تصورآمریکایی‌ها بر این است که همه جمهوری‌های آسیای مرکزی باید به طور کامل از توصیه‌های آنها پیروی کنند.