طبق سند توسعه مناطق آزاد، منطقه اینچه‌برون قرار است به هاب لجستیکی شرق دریای خزر تبدیل شود اما نبود زیرساخت‌های کافی به ویژه در حوزه انرژی چالش جدی در این منطقه بوده و نیازمند اقدامات عملی و اساسی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، منطقه آزاد تجاری- صنعتی اینچه‌برون در مرز ایران و ترکمنستان، یکی از پروژه‌های کلان توسعه‌ای کشور در شرق دریای خزر است؛ منطقه‌ای با ظرفیت ترانزیتی بی‌نظیر که می‌تواند نه تنها اقتصاد گلستان بلکه جایگاه ژئوپلیتیک ایران در آسیای مرکزی و قفقاز را متحول کند. با این حال، توسعه این منطقه به شدت نیازمند تأمین زیرساخت‌های حیاتی مانند برق، آب، راه‌آهن و گمرک هوشمند است.
اینچه‌برون تنها منطقه آزاد در شمال شرق ایران است که به خط آهن سراسری ایران-ترکمنستان-قزاقستان متصل است و دروازه‌ای به بازار 300 میلیونی کشورهای CIS (کشورهای مستقل مشترک‌المنافع) محسوب می‌شود.
براساس گزارش سازمان مناطق آزاد کشور، در صورت تکمیل زیرساخت‌ها، منطقه آزاد اینچه‌برون می‌تواند سالانه تا 15 میلیون تن بار ترانزیتی را جذب کرده و به یکی از ارکان اصلی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب تبدیل شود.
نشست مشترک مدیرعامل منطقه آزاد اینچه‌برون و فرماندار گنبدکاووس تأکیدی دوباره بر اهمیت راهبردی این منطقه بود. در این جلسه، با حضور معاونان منطقه آزاد، بخشدار و شهردار اینچه‌برون و مدیر توزیع برق گنبد، مسائلی چون کمبود برق و ضرورت تأمین فوری آن در دستور کار قرار گرفت.
زیرساخت؛ گلوگاه توسعه
مدیرعامل منطقه آزاد اینچه‌برون در این نشست اعلام کرد: تأمین برق پایدار برای منطقه یک ضرورت غیرقابل تأخیر است. اگر برق نباشد، سرمایه‌گذار هم نخواهد آمد.
فرماندار گنبدکاووس نیز با تأکید بر لزوم هماهنگی همه دستگاه‌ها گفت: همه نهادها باید رشد خودشان را با آهنگ توسعه منطقه آزاد تنظیم کنند. منطقه آزاد اینچه‌برون، اگر به‌موقع فعال شود، مانند نگینی در شمال شرق ایران خواهد درخشید.
در حال حاضر، منطقه آزاد اینچه‌برون با وسعت بیش از 12 هزار هکتار و چشم‌انداز ایجاد 47 هزار شغل طراحی شده است. اما برای رسیدن به این هدف، نیازمند تأمین فوری برق، تقویت گمرکات، تکمیل راه‌آهن باری و اتصال به بنادر ترکمنستان است.
مزیت‌های ژئوپلیتیکی و تجاری منطقه آزاد اینچه‌برون
دسترسی به آسیای میانه و قفقاز یکی از بزرگترین مزیت‌های منطقه آزاد تجاری اینچه برون است که از طریق خط آهن اینچه‌برون - برکت - آق‌قلا، ایران به ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و چین متصل می‌شود. هم‌مرزی با کشور هم‌فرهنگ ترکمنستان و بهره مندی از مزیت‌های فرهنگی و زبانی برای تجارت منطقه‌ای، نزدیکی به بندر ترکمن‌باشی در خزر و امکان توسعه حمل‌ونقل ترکیبی (جاده‌ای- ریلی- دریایی)، وجود ظرفیت صنایع سبک، کشاورزی و صادرات مجدد کالا و همچنین پتانسیل ترانزیت کالاهای شرقی چین به بازارهای خاورمیانه از طریق ایران از دیگر مزایای این منطقه آزاد است.
طبق آمار گمرک گلستان، در سال 1402 بیش از 154 میلیون دلار کالا از مرز اینچه‌برون وارد شده و بیش از 660 هزار تن کالا نیز از این مسیر ترانزیت شده است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز تأکید می‌کند که این منطقه در صورت تکمیل، می‌تواند سالانه 3 میلیارد دلار ارزش افزوده برای کشور ایجاد کند. طبق سند توسعه مناطق آزاد، منطقه اینچه‌برون قرار است به هاب لجستیکی شرق دریای خزر تبدیل شود.
چالش‌ها و راهکارها
با وجود همه مزیت‌هایی که منطقه آزاد اینچه برون بالقوه از آن برخوردار است اما همچنان چالش‌های اساسی برای راه اندازی این منطقه وجود دارد. مهم ترین نکته زیرساخت‌های ناکافی برق و حمل‌ونقل است. تأمین آب برای این منطقه نیز از دیگر چالش‌های پیش روی است که هرچند مسئولان معتقدند تدبیری برای آن اندیشیده‌اند اما تا کنون همه چیز تنها بر روی کاغذ وجود دارد.
تا زمانی که زیرساخت‌های مناسب در منطقه آزاد اینچه برون شکل نگرفته باشد، عملا حضور سرمایه گذاران نیز امکانپذیر نخواهد بود. اختصاص بودجه ملی از طریق تبصره 18 و ماده 12 قانون مناطق آزاد می‌تواند اقدامی مهم برای فعالسازی این منطقه باشد. در کنار جذب سرمایه‌گذار با ایجاد مشوق‌های مالیاتی، تعرفه‌ای و بیمه‌ای می‌طلبد تعامل فرامنطقه‌ای امضای توافقات دو و چندجانبه با ترکمنستان و قزاقستان برای توسعه حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند کمک کننده باشد.
منطقه آزاد اینچه‌برون، اگر با نگاه ملی، نه صرفاً استانی، دیده شود، می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به بندر خشکِ شرق ایران و شاهراه اتصال ایران به اوراسیا تبدیل شود. تأمین برق و هماهنگی نهادی، اولین گام جدی برای رسیدن به این هدف است. در صورت اجرای دقیق برنامه‌ها، اینچه‌برون نه‌تنها گلستان، بلکه تراز تجاری کل کشور را ارتقاء خواهد داد.
انتهای پیام/
